Move over Paris!

September is dé maand voor magazines als Vogue (de Nederlandse versie is sinds kort niet meer), Elle en andere bekende titels. Dubbeldikke nummers met pagina vullend beeld: het nieuwe modeseizoen is begonnen! Maar het zijn niet alleen Europese of Amerikaanse magazines en catwalks die hun lezers en bezoekers laten zien het najaar er op modegebied uit gaat zien: ook Vogue Arabia, Vogue México en Elle China doen dat.

Westerse bladen voor jongeren als Dazed and Confused en I-D-Vice tonen shoots van over de hele wereld, en sommige van die titels verschijnen ook in landen als Nigeria. Andersom is het ultrahippe Nigeriaanse The Native Magazine nu ook te krijgen in Londen, Parijs en NY, evenals vele andere mode steden. 

Op het beeld in de header en het beeld hierboven zie je de prachtige creatie van de Nederlands-Marokkaanse mode-ontwerper en kunstenaar Karim Adduchi. In de Vogue Arabia van Januari 2020 schittert zijn creatie uit de collectie 'She has 99 names' gemaakt als ode aan de Berberse vrouw , gedragen door het Marokkaanse model Meryem Titila Oulhaj en gefotografeerd door Elizaveta Porodina . Deze jurk is gemaakt van oude met de hand geweven tapijten en 2018 aangekocht door het Nationaal Museum van Wereldculturen. TM 7155-1

Hoewel er in  eerder genoemde bladen, ook in de Nederlandse versies, nog steeds vooral aandacht is voor de grote namen die showen in Parijs, Milaan, London of New York, bestaan nog veel meer hele interessante en vooruitstrevende modeweken. Over de hele wereld vinden er meer dan 110 Fashion Weeks plaats! 

In Nederland alleen hebben we de Amsterdam Fashion Week, de Rotterdam Green Fashion Week, Arnhem Fashion Week enzovoort. Er is ook een Dutch Sustainable Fashion Week, en een Africa Fashion Week, én ooit een Caribbean onderdeel in die Amsterdamse fashion week: kortom, het duizelt ook hier van de vele Fashion Weeks. 

Maar ook in het eerder genoemde Nigeria, waar sinds 2011 in hoofdstad Lagos een modeweek plaatsvindt, én in Bogota, Sao Paolo, Jakarta, Fiji, Hyderabad, Seoul, Panama, Tbilisi, Casablanca. Het zijn stuk voor stuk bloeiende mode-scenes.  En daar gebeuren spannende dingen. Dingen waar wij hier in Nederland over het algemeen weinig weet van hebben, en dat is natuurlijk ontzettend jammer. Gelukkig geldt dat niet meer voor jou, na het lezen van dit Wereldverhaal! 

Fashion Week – Jakarta 2017. Rechter ensemble te zien in expo Kruispunt R’dam in het Wereldmuseum. Ensemble in o.a. batik en shibori van het label Nurzahra van Windri Widiesta Dhari, 2017. Collectie Wereldmuseum WM-77428. Beeld courtesy: Getty Images 

Het betekent dat er groeiend bewustzijn is voor andere verhalen over mode. De modegeschiedenis is veelal gebaseerd op de westerse mode, die volgens de meeste academici rond de 14e eeuw zou zijn ontstaan in Europa.  

Andere modes, zoals we die terugzien in onze musea en de collectie van het Nationaal Museum van Wereldculturen, hoorden daar zeker niet bij. Tijdens en na de koloniale periode, vanaf eind 18e eeuw, ontstond een ‘Westerse’ visie op mode, een eenzijdige visie, waarbij de kleding van de overheersers als mode werd gezien en de kleding van de gekoloniseerde mensen werd gereduceerd tot dracht of kostuum.  

Ook de traditionele Surinaamse koto, hier door een kotomisi gedragen, was en is onderdeel van de geschiedenis van de mode. Ca. 1910. TM-5194-2a/f  . Meer over mode en erfgoed uit Suriname lezen? Check dit Wereldverhaal. 

Impliciet zit hierin vervat dat die kleding onveranderlijk is en zich strak conformeert naar een algemene stijl; het is ouderwets en zeker geen mode! De ontwerpers ervan werden nooit vastgelegd, laat staan gevierd zoals later in Europa. Presentaties van die kleding in musea gebeurde niet op mannequins, maar vaak plat vastgespeld op een paneel, zodat museumbezoekers die doeken konden bekijken en bestuderen. Het menselijk lichaam dat erin hoorde was onzichtbaar, zoals tot recent ook de koloniale geschiedenis en zijn belang voor het heden.

Mannenhemd, Guatemala. RV-5969-21

Als we met een andere bril naar de kleding kijken die in onze musea van wereldculturen bewaard worden, kunnen we de geschiedenis van mode en onze musea herzien en verrijken met andere kennis en inzichten.  

Misschien wordt het tijd dat ‘het Westen’ dat meeneemt in zijn onverzadigbare zoektocht naar vernieuwing en creativiteit, want dat is toch waar mode om draait? Daarmee willen wij niet zeggen dat ontwerpers lukraak moeten gaan grasduinen in het erfgoed en creativiteit van andere culturen. Er zijn genoeg voorbeelden in de huidige modewereld waar de inspiratie meer lijkt op culturele toe-eigening, waarvan voorbeelden te vinden zijn in de tentoonstelling Things That Matter in het Tropenmuseum in Amsterdam.

In die expo is ook een prachtige voorbeeld te vinden van een bijzondere uitwisseling van inspiratie zoals de Wafrica Kimono uit de collectie van de Kameroense ontwerper Serge Mouangue gemaakt van een Vlisco Wax print, een Nederlands bedrijf dat haar stoffen al meer dan honderd jaar in West-Afrika afzet.

De stoffen van Vlisco spelen een belangrijke rol in de West-Afrikaanse cultuur en worden nauw geassocieerd met een Afrikaanse identiteit. Deze kimono lokt een discussie uit over authenticiteit, interculturele uitwisseling en auteurschap. De kimono geeft een beeld van het Nederlands industrieel ontwerp en de Nederlands-Afrikaanse handelscontacten, maar tevens bepalen deze stoffen (en hun goedkopere reproducties) het straatbeeld van grote delen van West- en Centraal Afrika. Meer weten over waxprints? Lees dan dit Wereldverhaal. 

Onze depots bevatten kleding van overal ter wereld, die met aandacht zijn gemaakt, vaak op duurzame manier en van bijzondere materialen, haute couture dus. Veel jonge ontwerpers realiseren zich dit gelukkig, en kijken naar die materialen en technieken van vroeger uit verschillende gebieden. Om iets leren en tot nieuwe vormen te komen.  

Daarbij gaan ze voorzichtig om met die inspiratie, want het is belangrijk de herkomst van die nieuwe kennis te erkennen. Er is aandacht voor techniek en materiaal, maar ook voor hun culturele betekenis voor de culturen van herkomst. Dit betekent niet dat de mode uit die andere culturen alleen maar inspireert:, ze is zelf gewoon ook een creatieve sector die de erkenning van dat hele westen helemaal niet nodig heeft.

Van linksnaar rechts, onder naar boven:

• Jas, rok en top ensemble door Hanae Mori - Collectie jaren 60/70 - TM 7003-1a/d
• Feestgewaad gemaakt van boombast (voor 1899) - Tahiti - RV 1229-193 
• Jas voor getrouwde vrouwen van de Khalkha cultuur uit Noordwest-Mongolie (voor 1991), TM 5405-1 
• Rok door Manish Arora -  TM 6291-1 
• Amautik gemaakt door Martha Tickie (Tickiq), een Inuit ontwerpster uit Nunavut, Canada - TM 7101-1
• Jurk door Ebru Durmaz - 2017 collectie - WM 77425